对于踏足过敦煌莫高窟的人而言,青绿色宛如烙印般深刻——它是敦煌壁画中最常见且最动人的色彩,甚至被视作敦煌壁画的标志性色调。
莫高窟现存四百九十二个绘有壁画与塑像的洞窟,青绿之色几乎无处不在。在长达一千多年的营建历程中,各个朝代的洞窟都大量运用青绿,尤以唐代为盛。北魏时期的254窟《萨埵太子本生图》与257窟《九色鹿王本生图》里,山峦、树林、流水、建筑以及人物飘带,皆被青绿色彩渲染得美轮美奂;盛唐217窟的《佛顶尊胜陀罗尼经变图》,是典型的李思训式青绿山水;盛唐172窟与45窟的《观无量寿经变图》中,反弹琵琶的舞者身姿绝美,青绿色绘就的飘逸舞带,让整个画面华彩炫目、灵动飞扬。众多洞窟里动态优美、形象生动的飞天,其流畅飘逸的彩带和图案也多以青绿描绘。五代的《五台山图》作为莫高窟现存最大的壁画,在展现精美建筑的同时,也用青绿色彩描绘了五台山的山水风光与民间风情。而众多洞窟中数不清的千佛图,更是频繁出现青绿之色。
![]()
不仅壁画多青绿,莫高窟窟顶藻井、彩塑背屏和廊柱上的大量图案纹样,亦是绿意盈盈。在浩如烟海的莫高窟艺术里,青绿的例子俯拾皆是,真可谓“无青绿不敦煌”。
那么,青绿色彩为何在敦煌壁画中备受青睐呢?原因颇为多元。
其一,与中国画的传统紧密相连。中国画自发展之初便极为重视色彩,“先有设色,后有水墨”,古人因“丹”和“青”是绘画中常用的颜色,便将绘画艺术称作“丹青”。清代张庚曾言:“画,绘事也,古来无不设色,且多青绿。”尤其是山水画,自独立成科便以“青绿为源”,并逐步发展出大青绿、小青绿等。敦煌壁画尤喜青绿,显然与中国画传统一脉相承。
其二,与当时画工使用的颜料息息相关。敦煌壁画大多采用矿物质颜料,相较于植物颜料等,矿物质颜料色彩艳丽、不易褪色、保存长久,这也是莫高窟壁画能留存千年的重要原因。经长时间考察,研究者认为,在交通不便、画材稀缺的古代,莫高窟画工使用的主要颜料,除经古丝绸之路和其他贸易活动而来外,大概率是就地取材、加工制作。在莫高窟对面的三危山中,曾有人发现色彩感强的矿物质、采集矿物质的遗迹以及制作颜料的石具。研究者推断,画工们很可能是将当地和通过贸易而来的矿物质加工成颜料绘制壁画。其中,敦煌壁画中的绿色颜料主要成分是石绿,亦称孔雀石。后晋时期,敦煌地区就已有石绿的贸易活动。由石绿加工成的青绿色在矿物质颜料中极为亮丽,且吸附性好,深受画工喜爱,这或许也是敦煌壁画多青绿的重要原因。
![]()
其三,更深层次的原因或许与当时敦煌和莫高窟的生态环境有关。古时敦煌是中国西部茫茫戈壁上的边关之地,唐代诗人王之涣“春风不度玉门关”的诗句,正是敦煌生态环境的真实写照。莫高窟距敦煌五十余里,在方圆四十多平方公里的鸣沙山下,更为苍凉荒芜。从砾岩开凿的洞窟向外望去,除了沙漠戈壁还是戈壁沙漠。在这满目枯黄的色彩环境里,人们多么渴望看到一丝绿意啊!在大漠戈壁,绿色象征生命,有绿色的地方就有水源、有植物生长、可能有人家,也就有了生的希望。
大漠向往绿洲,莫高窟中的青绿色彩,不仅是绘画上的色彩语言,更代表着希望、生命、幸福以及美好和吉祥的精神追求。画工们将青绿色彩大量绘制在壁画中,艺术地表达了对美好生态和美好生活的向往与祈求。由此可见,古人是浪漫的,莫高窟是浪漫的,窟外漫漫黄沙,窟内绿水青山。https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228104364196174
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228105106325671
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228105907437864
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228106767270239
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228113490739306
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228114245714294
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228115034243358
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228116699382025
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228118305800205
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228119064969584
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228119811817556
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228120705204308
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228121548259510
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228122529726617
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228123406336110
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228124190670879
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228141307625490
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228142142030116
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228143031222553
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228143971008861
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228144784703491
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228146676072609
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228147741688090
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228148634812893
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228149553365390
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228151432675512
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228152779047002
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228153571770440
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228155161411721
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228155937095853
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228156717236529
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228157547708484
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228158311071783
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228159070503015
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228159862964333
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228160664338445
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228162212036754
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228163046440997
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228168105033820
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228168910078193
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228170567090199
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228171372134489
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228172974358752
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228173754761341
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228479838290026
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228473739772043
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228467909689584
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228456035352826
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228405443919896
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228399751987229
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228394043801602
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228388020781072
https://weibo.com/ttarticle/p/show?id=2309405228376163483687
![]()
敦煌壁画多青绿,这是绘画艺术传统与表现内容的完美融合,是现实物质条件同艺术理想的完美结合,是美好生活愿景同艺术表达的完美交汇。
特别声明:以上内容(如有图片或视频亦包括在内)为自媒体平台“网易号”用户上传并发布,本平台仅提供信息存储服务。
Notice: The content above (including the pictures and videos if any) is uploaded and posted by a user of NetEase Hao, which is a social media platform and only provides information storage services.